Η Κοινο_Τοπία εκφράζει τη λύπη της για την απώλεια του Γιώργου Τσακιράκη
του ιδεαλιστή συμπολίτη που άφησε το στίγμα του στην πόλη μας
Ο εκπαιδευτικός, ποιητής και στοχαστής Γιώργος Τσακιράκης δεν είναι πια κοντά μας. Για όσους τον γνωρίσαμε το μακρινό 1985 από άλλα μετερίζια αλλά και όσοι τον γνώρισαν νωρίτερα ή αργότερα ήταν ο ιδεαλιστής, ο εμψυχωτής, ο ουμανιστής που θα ήθελες να ήσουν και συ αλλά ο πραγματισμός πολλές φορές δε σε άφηνε.
Γεννημένος στον Πειραιά το 1947, Κρητικός στην καταγωγή και αφού έχει ολοκληρώσει τις σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών βρίσκεται στην Πάτρα όπου το 1976 ιδρύει το Κέντρο Μελετών Ψυχολογίας και Λογοτεχνίας, το 1979 γίνεται ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος, ενώ παράλληλα συμμετέχει δυναμικά στις δράσεις της Διεθνούς Αμνηστίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Με μια ακαταμάχητη εσωτερική φλόγα τη δεκαετία του 1980-90 δραστηριοποιείται για τα ατομικά, πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά δικαιώματα όπου γης, υπερασπιζόμενος κάθε κρατούμενο συνείδησης που έχει υιοθετήσει η ομάδα 10 της Διεθνούς Αμνηστίας (ΔΑ) που δρούσε στην Πάτρα. Παράλληλα οι λογοτεχνικές του ανησυχίες τον οδηγούν στην έκδοση της ποιητικής συλλογής έντεκα πικρά κυδώνια το 1987 που συνοδεύονται από εξιστορήσεις παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είχε αναλάβει η ΔΑ.
Αλλά και άλλα λογοτεχνικά πονήματά του στρατεύονται να υπηρετήσουν το μεγάλο όραμα του Γ. Τσακιράκη για έναν κόσμο χωρίς βία, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, προστασία της φύσης, προαγωγής του πολιτισμού και εμπέδωσης της ειρήνης.
Τον Απρίλιο του 1988 ιδρύει το Παγκόσμιο Κίνημα Πεντάγωνο της ειρήνης και ξεκινά δράσεις με αποκορύφωμα την καμπάνια συγκέντρωσης υπογραφών για καθιέρωση Παγκόσμιας Εκεχειρίας στη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων με αφορμή τους Ολυμπιακούς στη Βαρκελώνη το 1992.
Συνδυάζοντας Πολιτισμό-Ανθρώπινα Δικαιώματα-Περιβάλλον δε αργεί για να βρεθεί το 2003 στα ιδρυτικά μέλη των Πολιτών Πάτρας Εν Δράσει και στο πρώτο τους Διοικητικό Συμβούλιο και αργότερα να συνδιοργανώνει με στελέχη της Κοινο_Τοπίας δράσεις όπως βραδιά αφιερωμένη σε Έλληνες ποιητές (2014) στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Μέρας Ποίησης.
Οι ανησυχίες του όμως ήταν πολύ ευρύτερες από καθηγητής φιλολογίας στη Μέση Εκπαίδευση όπου δίδασκε. Εκδίδει το τριμηνιαίο έντυπο προβληματισμού και παρέμβασης με τίτλο: «Εικοστός Πρώτος Αιώνας» ενώ το 2009 δημιουργεί το Ίδρυμα Ποίησηςhttps://idrymapoiisis.blogspot.com/ και το 2011 την Παγκόσμια Κοινωνία Ειρήνηςhttp://universal-peacesociety.blogspot.com/ με μια αξιοζήλευτη θέρμη να αλλάξει τον κόσμο με όπλο την ποίηση και τις πανανθρώπινες αξίες.
Στελέχη της Κοινο_Τοπίας www.koinotopia.grκαι των Πολιτών Εν Δράσει που είχαμε τη χαρά να τον γνωρίσουμε και να παρασυρθούμε ενίοτε με τον αγνό και ασυμβίβαστο ιδεαλισμό του για έναν πιο δίκαιο και ειρηνικό κόσμο θα τον θυμόμαστε…
Πληροφορίες για δημοσιογράφους: Ανδρέας Σπηλιώτης 2610.277171
Σας στέλνουμε την ενδιαφέρουσα κριτική προσέγγιση της εκπαιδευτικού και εμψυχώτριας Αλέκας Ράπτη στην εικαστική απόδοση του Κώστα Δραγγανά πάνω στο έργο του Διονύσιου Σολομού ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ. Την εικαστική απόδοση μπορείτε να τη βρείτε στη γραμματεία της Κοινο_Τοπίας (Καραΐσκάκη 153, Πάτρα)
Εταιρεία Κοινωνικής Δράσης και Πολιτισμού ΚΟΙΝΟ_ΤΟΠΙΑ www.koinotopia.gr
ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ
Μια εικαστική αποτύπωση
(Ο Μεσολογγίτης έφηβος Κ. Δραγγανάς που έδωσε μια καίρια
εικαστική διάσταση στο στίχο του Σολωμού)
«Η ζωγραφική είναι σιωπηλή ποίηση, ενώ η ποίηση είναι ομιλούσα ζωγραφική» <Σιμωνίδης ο Κείος, αρχαίος Έλληνας, λυρικός ποιητής>
Όταν ανακαλύψουμε τις μυστικές σχέσεις των εννοιών και τις περπατήσουμε σε βάθος, γράφει ο Ελύτης (στο μικρό Ναυτίλο), θα βγούμε σ’ ένα άλλου είδους ξέφωτο που είναι η ποίηση και η ποίηση πάντοτε είναι μια, όπως ένας είναι ο ουρανός… Το ζήτημα είναι από που βλέπει κανείς τον ουρανό… Ο έφηβος Κώστας Δραγγανάς, υψώνοντας τις κεραίες της ψυχής και του νου του, είδε τον ουρανό μέσα από το φως των Ελεύθερων Πολιορκημένων του Σολωμού, πηγαίνοντάς μας σ’ ένα άλλου είδους ξέφωτο, που είναι η εικαστική αποτύπωση του έργου. Και η αποτύπωση αυτή έχει κάτι το παράδοξο και υπερβατικό, ως προς το δημιουργό της. Δεν την υπογράφει κάποιος διάσημος καλλιτέχνης του χώρου, αλλά ένας 15χρονος που είχε τη δύναμη, την τόλμη, την αφοβιά και την ποιητική συνείδηση να αναμετρηθεί με τους ελεύθερους πολιορκημένους του εθνικού μας ποιητή και να τους υφάνει εικαστικά.
Ένας ποιητής, ένας μαθητής και ένας μεγάλος εικαστικός μαραθώνιος που διήρκησε τρία χρόνια (3η γυμνασίου – 3η λυκείου) και που κατέληξε σε ένα πολυσέλιδο λεύκωμα, διαπερνώντας και τις 3 θεματικές του Σολωμικού έργου.
ΝΕΚΡΟΠΟΛΙΣ-ΠΕΙΡΑΣΜΟΣ-ΕΞΟΔΟΣ
Ένας έφηβος με υψηλή θερμοκρασία ψυχής, με μάτια που άρμεγαν ουρανό, ήλιο και όνειρα, έσκυψε ευλαβικά στο τοπίο της ποίησης και κατάφερε με κατάνυξη και σεβασμό να ανοίξει έναν εσωτερικό διάλογο με τον ποιητή, να αφουγκραστεί τον παλμό των Ελεύθερων Πολιορκημένων και να δώσει μια καίρια οπτική και εικονιστική διάσταση στους στίχους του Δ. Σολωμού, αποδίδοντάς τους με ένα δυνατό συνθετικό ύφος, απίστευτο για την ηλικία του.
Οι συνειρμοί γίνονταν σπλάχνα όνειρα και φως παντού, χάρις στο φρέσκο άδολο κήπο της ψυχής του, που επέτρεπε στη συνείδησή του να δομεί ότι ο νους συλλάμβανε και η καρδιά ένιωθε σε κατάσταση έμπνευσης.
«Δείξτε εμπιστοσύνη στα όνειρα, διότι κρύβουν μέσα τους τη πύλη προς την αιωνιότητα», γράφει ο Λιβανέζος ποιητής Χαλίλ Γκιμπράν.
Και ο μαθητής αγγίζοντας το όνειρό του, το πήγε μέχρι το τέρμα, με πολύ υπομονή και αφοσίωση… Σαν άλλος Οδυσσέας, ξεκίνησε την τρίχρονη προσωπική του Ιθάκη, μόνος, κατάμονος, χωρίς συντρόφους, έχοντας για καράβι τους τέσσερεις τοίχους του δωματίου του σε μια σιωπηλή συνομιλία με το Σολωμικό στίχο όπως ο ίδιος αναφέρει στον πρόλογο του λευκώματος <<Αντικρίζοντας τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, μια λιμνοθάλασσα που με συνόδευσε από τα παιδικά μου χρόνια έως τώρα, καθώς και τα τείχη του ομορφότερου νεκροταφείου του κόσμου, άκουσα αμυδρά, για μια στιγμή μόνο, τη φωνή του ποιητή. Οι σελίδες που ακολουθούν δεν είναι παρά μια προσπάθεια να του απαντήσω. Μια απόπειρα, μάλλον, ν’ ανοίξω μαζί του έναν διάλογο, μέσα από την ταπεινή μου τέχνη.>>
Μετέχοντας της εικαστικής, ποιητικής λειτουργίας, ο έφηβος ζωντανεύει με αισθητοποιημένη δύναμη και πνευματική καθαρότητα βλέμματος του αγώνα των Ελεύθερων Πολιορκημένων και γίνεται συνδημιουργός, παραδίδοντάς μας ένα λεύκωμα με μια πρωτότυπη εικαστική σύλληψη που ξαφνιάζει.
Με την αφή των δαχτύλων ισορροπεί τέλεια το στίχο με την εικόνα, την αισθηματοποιεί διευρύνοντας το ποίημα, δίνοντάς του σώμα και πνοή.
«Η εικόνα είναι ένας σβώλος ζωής», έγραψε ο μεγάλος σκηνοθέτης του ποιητικού κινηματογράφου Αντρέι Ταρκόφσκι.
Ένα λεύκωμα, ένα έργο, ένα σινιάλο από το μέλλον.
Είχα την τύχη την καλή, ο έφηβος μαθητής για τον οποίο γράφω να είναι πρώην μαθητής μου και γω γι αυτόν η πρώην δασκάλα του. Και όταν καλείσαι να συστήσεις το τεχνούργημα ενός πρώην μαθητή σου, το ειδικό βάρος είναι άλλο. Μία συγκίνηση, ένας κόμπος δακρύων, έτοιμος να χυθεί και μια γλυκιά αφή στον ουρανίσκο σου γλυκαίνει τη καρδιά με τρυφεράδα σεβασμό και ευφρόσυνο συναίσθημα απέραντο. Σου ενισχύει την πίστη πως όταν ο δάσκαλος εμψυχωτής ποτίζει τους μαθητές του με το νερό της δίψας του που έχει να κάνει με την ποίηση και την τέχνη γενικά, ο σπόρος του λόγου του θα βρει τη γόνιμη ψυχή για να ανθίσει. Είναι ακριβώς αυτή η στιγμή που ο χρόνος μεταλλάσσεται σε φως. Η σχέση δασκάλου-μαθητή είναι αειθαλής… και τέτοιες στιγμές είναι ηθικοί οδοδείκτες που του δικαιώνουν το λειτούργημά του.
Η μνήμη είναι πολιτισμός και οι τέχνες παίζουν σημαντικό ρόλο τόσο σαν αιτία όσο και σαν αποτέλεσμα στη γενική πορεία της ιστορίας, λειτουργούν σα μαγιά στην καρδιά του πολιτισμού.
Και ο έφηβος μαθητής με αυτό το λεύκωμα αφήνει το δικό του εικαστικό προσωπικό ίχνος στο πολιτιστικό γίγνεσθαι, αθώο, υπερβατικό, νεανικό.
Πρόκειται τελικά για ένα λεύκωμα που αποδεικνύει ‘‘de facto’’ πως ο μαθητής υπερβαίνοντας τον εαυτό του, κατάφερε να συνδεθεί σε κατάσταση μέθεξης με το έργο του Σολωμού.
Ίσως το χέρι του να έγινε η προέκταση της ψυχής του που αναζωπύρωσε τη φαντασία του και πυροδότησε όλο του το είναι, για να μπορέσει να βρει τη δική του ιδιωτική οδό που συνάδει με το στίχο του Ελύτη…
«Και να ‘χεις την ψυχή σου στα δάχτυλα, στα μάτια, στα ρουθούνια, στα χείλη. Από κει μιλάει ο κόσμος. Από κει βρίσκεις την ιδιωτική σου οδό.»
Μέσα από τη θάλασσα των ματιών του έφηβου μαθητή Κ. Δραγγανά, αναδύονται όλες οι φωτεινές υποσχέσεις του μέλλοντος. Αναδύεται μια γλυκιά μελωδία ελπίδας, που ενώνει σύμπαντα, ουρανούς, δρόμους και που τον τοποθετεί στο πιο ιερό κομμάτι της καρδιάς μας, παραμένοντας ένα φωτεινό παράδειγμα για όλους, για να μας θυμίζει αεί το στίχο του Βρεττάκου
«η ζωή και η ψυχή σε ένα αιώνιο καθρέπτισμα μέσα στο χρόνο».
Ο Κώστας Δραγγανάς είναι φοιτητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σημ. Επισυνάπτονται ενδεικτικά αποσπάσματα από το έργο του
Η Κοινο_Τοπία τιμά την επέτειο των 200 χρόνων από την Εθνική Παλιγγενεσία
1821 – 2021
25 Μαρτίου 2021
Ύμνος εις την Ελευθερίαν
Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν είναι ποίημα που έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός (1798-1857) το 1823, τμήμα του οποίου αποτελεί τον Εθνικό ύμνο της Ελλάδας από το 1865 και της Κύπρου από το 1966. Αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές ή 632 στίχους. Οι δύο πρώτες στροφές ανακρούονται και συνοδεύουν πάντα την έπαρση και την υποστολή της σημαίας και ψάλλονται σε επίσημες στιγμές και τελετές. Κατά τη διάρκεια της ανάκρουσής του αποδίδονται ορθίως τιμές στρατιωτικού χαιρετισμού «εν ακινησία».
Θεματικές ενότητες
Για να χωρίσει τα διάφορα μέρη μεταξύ τους, ο ποιητής παρεμβάλλει συνήθως τη δεύτερη στροφή του Ύμνου «απ` τα κόκαλα βγαλμένη…», ενώ σύμφωνα με το περιεχόμενό του ο Ύμνος μπορεί να διαιρεθεί στα ακόλουθα μέρη:
1921-2021, Εκατό χρόνια από την έναρξη της μαζικής ακρόασης
Η Εταιρεία Κοινωνικής Δράσης και Πολιτισμού Κοινο_Τοπίαwww.koinotopia.gr στα πλαίσια της προαγωγής της ποιοτικής ενημέρωσης και του Πολιτισμού τιμά την Παγκόσμια Μέρα Ραδιοφώνου αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό ρόλο του.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου καθιερώθηκε με απόφαση της UNESCO στις 29 Σεπτεμβρίου, έπειτα από πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου. Αρχικά, η πρόταση ήταν να τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου στις 30 Οκτωβρίου σε ανάμνηση της περίφημης εκπομπής του Όρσον Γουέλς το 1938, που έμεινε στην ιστορία ως ο <<Πόλεμος των Κόσμων>>. Η UNESCO, όμως, αποφάσισε διαφορετικά και πρόκρινε τη 13η Φεβρουαρίου, ημερομηνία κατά την οποία το 1946 πρωτολειτούργησε το ραδιόφωνο του ΟΗΕ.
Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών και η ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων, όσο και των τοπικών ραδιοφώνων, να προωθήσουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ελευθερία της έκφρασης στα ερτζιανά.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ σε μήνυμα του αναφέρει ‘‘ Το ραδιόφωνο ενώνει τους ανθρώπους. Σε μία εποχή ταχείας εξέλιξης των ΜΜΕ, το ραδιόφωνο κρατάει μία ειδική θέση σε κάθε κοινωνία ως μία προσιτή και ζωτικής σημασίας πηγή ειδήσεων και πληροφοριών. Καθώς αγωνιζόμαστε για να πετύχουμε τους στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση το ραδιόφωνο έχει να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο, εξίσου ως πηγή πληροφόρησης και έμπνευσης. Σε αυτή την Παγκόσμια Μέρα Ραδιοφώνου, ας αναγνωρίσουμε τη σταθερή δύναμη του για την προώθηση της ποικιλομορφίας και τη συμβολή του στην οικοδόμηση ενός πιο ειρηνικού και ανοιχτού κόσμου.’’
Το ραδιόφωνο είναι ένα ισχυρό μέσο για τον εορτασμό της διαφορετικότητας της ανθρωπότητας σε όλη της την ποικιλομορφία και αποτελεί μια πλατφόρμα δημοκρατικού λόγου. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το ραδιόφωνο παραμένει το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο μέσο όπως αναφέρεται από την UNESCO.
Αυτή η μοναδική δυνατότητα να προσεγγίζει το ευρύτερο κοινό συνεπάγεται ότι το ραδιόφωνο μπορεί να διαμορφώνει τον τρόπο που ζούμε την πολυμορφία μιας κοινωνίας, να αποτελεί χώρο για να μιλήσουν, να εκπροσωπηθούν και να ακουστούν όλες τις φωνές.
Δράσεις και θέσεις της Κοινο_Τοπίας έχουν κατ’ επανάληψη τύχει της προβολής και επικοινωνίας με το κοινό και παρότι ζούμε σε εποχή με μεγάλη διείσδυση της εικόνας στην πληροφορία το ραδιόφωνο προσφέρει στους λάτρεις του μια ποιοτική και ουσιαστική ακρόαση και ενημέρωση.
Πληροφορίες για δημοσιογράφους: Ανδρέας Σπηλιώτης 2610.27717116 συνημμένα
Πραγματοποιήθηκε από την Κοινο_Τοπία η επίσκεψη-γνωριμία με το καταφύγιο των Υψηλών Αλωνίων και τις ιστορικές μνήμες που το συνοδεύουν
HΕταιρεία Κοινωνικής Δράσης και Πολιτισμού Κοινο_Tοπίαwww.koinotopia.grστα πλαίσια των δράσεων που πραγματοποιεί για την προσέγγιση της τοπικής ιστορίας πραγματοποίησε επίσκεψη γνωριμίας στο καταφύγιο των Υψηλών Αλωνίων κάτω από την ομώνυμη πλατεία.
Η πολύ ενδιαφέρουσα γνωριμία με το μνημείο έγινε με τη συμβολή του Συντηρητή Έργων Τέχνης, Μουσειολόγου και συγγραφέα, Ξενοφώντα Παπαευθυμίου, ο οποίος ασχολείται με την έρευνα και τεκμηρίωση της νεότερης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και του βιομηχανικού και τεχνολογικού πολιτισμού της Πάτρας.
ΗΠρόεδρος της Δημοτικής Βιβλιοθήκης-Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Πατρέων Κατερίνα Γεροπαναγιώτη παρουσίασε στους συμμετέχοντες το υλικό που εκτίθεται στο καταφύγιο αυτή την περίοδο και προσέφερε αναμνηστική αφίσα για το αρχείο του συλλόγου.
Το παλιό καταφύγιο των Υψηλών Αλωνίων έχει κατασκευαστεί κάτω από την ομώνυμη πλατεία και τα δύο σημεία πρόσβασης στο εσωτερικό του βρίσκονται στο πρανές που αρχίζει από το πάνω μέρος της οδού Τριών Ναυάρχων και αποτελεί μέρος του Ρωμαϊκού Αναλημματικού Τοίχου. Το τείχος έχει μήκος 70 περίπου μέτρα. Πιθανότατα χτίστηκε στα χρόνια του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Νέρωνα κι έκτοτε –ιδιαίτερα κατά τον 19ο αι. υπέστη αρκετές προσθήκες που το οδήγησαν στη σημερινή του μορφή.
Αν και δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία ή έγγραφες μαρτυρίες για την κατασκευή του καταφυγίου, εικάζεται ότι κατασκευάστηκε στη δεκαετία του 1930 για να επιτελέσει το σκοπό της προφύλαξης των αμάχων σε περίπτωση αεροπορικής επιδρομής, μαζί με τους υπόγειους χώρους ορισμένων ιδιωτικών και δημοσίων κτηρίων της Πάτρας.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο και παλιότερο καταφύγιο που υπήρχε στην Πάτρα, το οποίο είχε σώσει αρκετό κόσμο κατά τη διάρκεια των αεροπορικών βομβαρδισμών των Ιταλών το 1940, αλλά και στη συνέχεια μετά από αρκετούς μήνες, από τα αεροσκάφη της γερμανικής αεροπορίας. Να σημειωθεί ότι η Πάτρα ήταν η πρώτη πόλη της Ελλάδας που βομβαρδίστηκε από τα αεροπλάνα των Ιταλών το 1940. Τα καταφύγια λειτουργούσαν βάσει κανονισμού, τον οποίο έπρεπε να τηρούν οι πολίτες.
Μέσα στο καταφύγιο μπορεί εύκολα να διακρίνει κανείς τους πέντε μικρούς θαλάμους που αποτελούσαν και τους χώρους εκείνους που φιλοξενούσαν για ώρες τους Πατρινούς που έτρεχαν όταν άκουγαν τις σειρήνες για να σωθούν.
Αποτελείται από τρεις διαδρόμους (στοές) που συνδέονται μεταξύ τους σε σχήμα <<Π>>, μήκους 39μ, 30μ, και 39μ αντίστοιχα και πλάτους 2μ. Τα άκρα των δύο μεγαλύτερων και παράλληλων στοών αποτελούν εισόδους από το δρόμο. Εσωτερικά, σε διάφορα σημεία παραπλεύρως των στοών, υπάρχουν πέντε μικροί θάλαμοι από 5 έως 8τμ ο καθένας. Το συνολικό εμβαδόν του καταφυγίου είναι περίπου 210τμ ενώ το μέγιστο ύψος του είναι 2,20μ. Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι από πέτρα, οι τοξωτές οροφές από κεραμικά στοιχεία (συμπαγή τούβλα) και οι δύο είσοδοί του έχουν σιδερένιες πόρτες με καμάρα σε ημικυκλικό τόξο.
Πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για ένα από τα πιο σημαντικά –ίσως το σημαντικότερο- από τα καταφύγια που είχαν κατασκευαστεί και συνέβαλλαν στην προστασία των Πατρινών από τις αεροπορικές επιδρομές κατά τη διάρκεια της τριπλής φασιστικής κατοχής. Ωστόσο δεν είναι το μόνο, καθώς -με βάση μαρτυρίες και πηγές- συνολικά, μέχρι το Δεκέμβριο του 1940, είχαν διαμορφωθεί λίγο περισσότερα από τριάντα καταφύγια στην πόλη της Πάτρας, τα περισσότερα από τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα.
Πληροφορίες για δημοσιογράφους Σπηλιώτης Ανδρέας 2610.277171
